Σε ατομικό επίπεδο, η έναρξη της καραντίνας σηματοδότησε ολική αλλαγή στις καθημερινές συνήθειες όλων με παραμονή στο σπίτι, κλείσιμο σχολείων και άλλων χώρων μάθησης, άθλησης και δραστηριοτήτων. Αρκετοί όσων ήταν εγγεγραμμένοι σε γυμναστήρια δεν συνέχισαν να ασκούνται με εναλλακτικούς τρόπους, ενώ άλλοι που δεν προλάβαιναν μέχρι πρότινος να γυμναστούν λόγω φορτωμένου εργασιακού προγράμματος και υποχρεώσεων, βρήκαν τρόπους φυσικής δραστηριότητας εντός ή εκτός σπιτιού, συχνά μαζί με τα παιδιά τους. Όσο κι αν επεδίωκε κάποιος να ασκηθεί για μισή ή μία ώρα στα πλαίσια του επιτρεπτού, η παραμονή στο σπίτι έφερε κάποια κιλά παραπάνω λόγω μειωμένης κινητικότητας συνολικά αλλά και ως απόρροια του συνεχούς τσιμπολογήματος, παρότι η καθημερινή παρουσία στην κουζίνα αποτέλεσε για πολλούς αφορμή πειραματισμού με ευφάνταστες συνταγές και υγιεινά πιάτα στα πλαίσια μιας ισορροπημένης διατροφής. Ψωνίσαμε περισσότερο και φάγαμε περισσότερο, κάτι που φάνηκε και από τον αυξημένο τζίρο των σούπερ μάρκετ σε όλα τα προϊόντα αλλά και ειδικά στα τρόφιμα.
Η αξία της διατροφής βέβαια δεν περιορίζεται στο νούμερο της ζυγαριάς, αλλά είναι πολύ περισσότερο από ένα εργαλείο διαχείρισης βάρους. Η διατροφή είναι θρεπτικά συστατικά που υποστηρίζουν αναρίθμητες λειτουργίες του σώματος και θωρακίζουν έως ένα βαθμό το ανοσοποιητικό σύστημα, είναι πρόληψη και θεραπευτική γραμμή, είναι το όχημα του αθλητή για καλύτερη απόδοση στην προπόνηση και στον αγώνα, είναι παρέα και απόλαυση με αγαπημένα πρόσωπα, είναι συναισθηματική ανακούφιση στην χαρά και την λύπη αλλά και στον πόνο του νοσηλευόμενου ασθενούς, είναι γεύση παραδοσιακή ή ιδιαίτερη και πιο gourmet. Και μπορεί να γίνει εφιάλτης όσων δεν έχουν διαμορφώσει μια υγιή σχέση με το φαγητό ή νοσηλεύονται διασωληνωμένοι.
Η κατανάλωση των απαραίτητων θερμίδων δεν ταυτίζεται με πληρότητα ποικίλων ποιοτικών θρεπτικών συστατικών προς υποστήριξη του ανοσοποιητικού συστήματος και των αναγκών του οργανισμού, κάτι που έχει διαπιστωθεί κατά την εξελισσόμενη πανδημία. Η ηλικία, το ιατρικό και διατροφικό ιστορικό, η παρουσία υποκείμενων νοσημάτων ή παχυσαρκίας, η ικανότητα κατάποσης, η ποιότητα της διατροφής, η ύπαρξη φυσικής δραστηριότητας και προφανώς το ιικό φορτίο στο οποίο εκτέθηκε πιθανώς κάποιος, παίζουν ρόλο στην ιδιοσυγκρασιακή αντίδραση του κάθε οργανισμού στον νέο κορονοϊό αλλά και στη διατροφική θεραπεία εντός και εκτός νοσοκομείου.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Κλινικής Διατροφής & Μεταβολισμού (ESPEN), η πρόληψη και η διάγνωση του κινδύνου και της παρουσίας δυσθρεψίας είναι από τα πρώτα βήματα που εντάσσονται στην αξιολόγηση και διαχείριση όλων των ατόμων που έχουν προσβληθεί από τον κορονοϊό COVID-19, και ιδιαίτερα των ευπαθών ομάδων. Η δυσθρεψία δεν χαρακτηρίζεται μόνο από χαμηλή μυϊκή μάζα αλλά και απόαδυναμία διατήρησης υγιούς σωματικής σύστασης, όπως στην περίπτωση των παχύσαρκων ατόμων. Ειδικότερα, ο COVID-19 μπορεί να συνοδεύεται από ναυτία, έμετο και διάρροια μειώνοντας την πρόσληψη και την απορρόφηση τροφής, ενώ αυτή καθεαυτή η νοσηλεία υποθάλπτει τη δυσθρεψία μέσω του αυξημένου καταβολισμού και της αυξημένης απώλειας μυϊκής μάζας και λειτουργικότητας. Συνεπώς, η καλή κατάσταση θρέψης αποτελεί πλεονέκτημα για τα άτομα που διατρέχουν κίνδυνο λοίμωξης COVID-19.
Πληθυσμιακές ομάδες υψηλού διατροφικού κινδύνου (με ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω χαρακτηριστικά):
- Ο ολοένα αυξανόμενος αριθμός παχύσαρκων ανά τον κόσμο.
- Άτομα με ένα ή περισσότερα υποκείμενα νοσήματα.
- Οι ηλικιωμένοι.
- Άτομα με σαρκοπενία, προβλήματα μάσησης και κατάποσης, ψυχοκοινωνικά προβλήματα, πνευματική δυσλειτουργία, χαμηλό οικονομικό εισόδημα.
Πρόληψη: τι κάνω με την υγεία και τη διατροφή μου;
Οι#healthyathome καμπάνιες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WorldHealthOrganization–WHO) επικεντρώθηκαν και ενθάρρυναν τη διατήρηση βέλτιστης σωματικής και ψυχικής υγείας όλων κατά τη διάρκεια της καραντίνας, μέσα από 5 βασικούς πυλώνες: φυσική δραστηριότητα, υγιεινή διατροφή, φροντίδα παιδιών, διακοπή καπνίσματος, ψυχική υγεία. Με τη σταδιακή επάνοδο στην κανονικότητα, τα διατροφικά μαθήματα της πανδημίας πρέπει να γίνουν πράξη μέσα από τα ακόλουθα βήματα προς όφελος της υγείας που αποτελεί προτεραιότητα, και για την όσο το δυνατόν καλύτερη θωράκιση του ανοσοποιητικού συστήματος έναντι σε κάθε είδους λοίμωξη:
- Εκτίμηση και αξιολόγηση της κατάστασης θρέψης από διαιτολόγο-διατροφολόγο, που εμπεριέχει κατάλληλο διαγνωστικό έλεγχο για τον καθένα (π.χ. γενική αίματος, σάκχαρο, επίπεδα σιδήρου, βιταμίνη D, θυρεοειδής κ.α.)
- Εξατομικευμένο διατροφικό πλάνο προς βελτίωση της κατάστασης θρέψης και για διαχείριση βάρους σε περίπτωση παχυσαρκίας, με σεβασμό στο εργασιακό πρόγραμμα, τις διατροφικές συνήθειες και προτιμήσεις, και με στόχο την ενδυνάμωση του ανοσοποιητικού συστήματος και την καλή υγεία. Μπορεί να διεξάγεται και μέσω τηλεδιάσκεψης, τηλεφώνου ή άλλων τεχνολογικών μέσων προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος μετάδοσης του ιού.
- Διαμόρφωση ορθών διατροφικών συνηθειών και διατροφική εκπαίδευση προκειμένου το άτομο να αποκτήσει μια υγιή σχέση με το φαγητό και να απολαμβάνει την τροφή δίχως τύψεις εντός και εκτός σπιτιού, με ποικίλους αγαπημένους συνδυασμούς και ποιοτικά θρεπτικά συστατικά, δίχως να στερείται τίποτα.
Η Μεσογειακή Διατροφή ήρθε για ακόμη μια φορά στο προσκήνιο ως ένα αποδεδειγμένα ισορροπημένο διατροφικό πρότυπο ευεργετικό για την υγεία και την πρόληψη χρόνιων παθήσεων, καθώς ενισχύει σημαντικά το ανοσοποιητικό σύστημα και συμβάλλει καίρια στην αντιμετώπιση των λοιμώξεων. Χαρακτηρίζεται από αυξημένες φυτικές ίνες, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία, ενώ αντικαθιστά τα κορεσμένα και trans λιπαρά με μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά οξέα και επίσης συμπλέει με τις διατροφικές συστάσεις του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας. Σημαντικά στοιχεία του Μεσογειακού διατροφικού προτύπου θεωρούνται επιπλέον τα οικογενειακά γεύματα γύρω από το τραπέζι, κόκκινο κρασί με μέτρο και καθημερινή σωματική δραστηριότητα.
- Καταναλώστε ποικιλία τροφίμων φυτικής προέλευσης: φρέσκα φρούτα καιλαχανικά, δημητριακάολικής αλέσεως, όσπρια, ξηρούς καρπούς και σπόρους, ταχίνι.
- Επιλέξτε παρθένο ελαιόλαδοως βασική πηγή λίπους.Επιπρόσθετες πηγές καλών λιπαρών: ψάρια και θαλασσινά, αβοκάντο, ξηροί καρποί και σπόροι, ταχίνι.
- Αφαιρέστε το ορατό λίπος από το κρέας και την πέτσα από το κοτόπουλο, προτιμήστε μεθόδους μαγειρικής όπως το βράσιμο, το μαγείρεμα στον φούρνο και στον ατμό.
- Επιλέξτε γαλακτοκομικάμε χαμηλά λιπαρά, αυγά και πουλερικά, αντί γιατακτική κατανάλωση κόκκινου κρέατος.
- Αποφύγετε υπερκατανάλωση αλκοόλ καιζάχαρης.Δώστε φρούτα στα παιδιά, όχι γλυκά.
- Αποφύγετε τα τυποποιημένα επεξεργασμένα προϊόντα που περιέχουν πολύ νάτριο και κορεσμένα λιπαρά ή ζάχαρη.
- Πιείτε άφθονο νερό καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας για καλή ενυδάτωση εκ των έσω.
- Επιλέξτε θηλασμό, αποκλειστικό για 6 μήνες και συνεχιζόμενο έπειτα παράλληλα με τις στερεές τροφές για 2 χρόνια ή και περισσότερο. Το μητρικό γάλα περιέχει πολύτιμα θρεπτικά συστατικά και αντισώματα.
Δεν έχει διαπιστωθεί μετάδοση του COVID-19 από τα τρόφιμα, αλλά από άνθρωπο σε άνθρωπο. Ωστόσο, οι κανόνες προσωπικής υγιεινής επίσης αφορούν την κουζίνα και την μαγειρική. 5 συμβουλές του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας για ασφαλή κατανάλωση τροφής:
1.Πλύνετε τα χέρια σας προτού πιάσετε και χειριστείτε τρόφιμα στην κουζίνα
2.Διαχωρίστε ωμά και μαγειρεμένα
3.Μαγειρέψτε τις τροφές επαρκώς
4.Διατηρείστε τις τροφέςσε ασφαλείς θερμοκρασίες
5.Χρησιμοποιήστε καθαρό νερό και καθαρές πρώτες ύλες εντός ημερομηνίας λήξης
Πηγές:
Barazzoni R, Bischoff SC, Krznaric Z, Pirlich M, Singer P, endorsed bythe ESPEN Council(2020) Espen expert statements and practical guidance for nutritional management ofindividuals with sars-cov-2 infection, Clinical Nutrition, https://doi.org/10.1016/j.clnu.2020.03.02
Hickson M & Smith A (2020) Nutritional management for patients recovering in the community from COVID-19 (webinar), University of Plymouth
World Health Organization (WHO) Coronavirus Disease (COVID-19) Advice for the Public: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public
Εθνικός Διατροφικός Οδηγός για ενήλικες: http://www.diatrofikoiodigoi.gr/files/PDF/ADULTS_PRO.pdf
Ιωάννα Αδαμίδου MS, RD
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος & Βιολόγος
Υπεύθυνη Διατροφολογικού Κέντρου
Όμιλος ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ - ΒιοΚλινική Θεσσαλονίκης
Πηγή: "Διατροφικά μαθήματα από την πανδημία COVID-19"
Για περισσότερη αρθρογραφία σχετική με την υγεία, την άθληση, τη διατροφή, την ευζωία κ.α. επισκεφθείτε το website του Ομίλου ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ: bioiatriki.gr/arthrografia
.jpg){kind=logo}
